A. Pieniądz–Skrzypczak
Konkubinat i pozycja społeczna filiorum naturalium w społeczeństwie
longobardzkiej Italii II i VIII w.
Przedmiotem artykułu jest zanikanie dopuszczalnych prawem plemiennym form konkubinatu, zaostrzenie zakazu zawierania małżeństw pomiędzy krewnymi, a także utrata przez potomstwo nieślubne uprawnień związanych z przynależnością do rodu ojca, w tym prawa do dziedziczenia. Zdaniem autorki omawiane zmiany związane są z jednej strony z rozpadem tradycyjnych struktur społecznych Longobardów, z drugiej zaś z postępującą ich chrystianizacją. A. Pieniądz–Skrzypczak wskazuje na zaistnienie analogicznych procesów wśród innych ludów germańskich we wczesnym średniowieczu.
Concubinage and the Social Position FiliorumNaturalium in Longobard Society during the Seventh and EighthCenturies
The article discusses the disappearance oflegally admissible tribal forms of concubinage, the intensification ofthe ban on marriages between relatives, and the loss by illegitimateoffspring of privileges associated with affiliation to the family ofthe father, including the right to inheritance. In the opinion ofthe author, the examined issues are connected, on the one hand, with thedissolution of the social structures of the Longobards and, on the otherhand, with their progressing Christianisation. She also indicatesthe existence of analogous processes among other Germanic peoples duringthe Early Middle Ages.
B. Obtułowicz
Konfederacja targowicka i drugi rozbiór Polski w relacjach dyplomatów
hiszpańskich
Bazą źródłową artykułu jest zachowana hiszpańska korespondencja dyplomatyczna. Analizując ją autorka stwierdza, że duża ilość informacji, acz ograniczonych do problematyki politycznej i wojskowej, napływała w latach 1791–1793 do Madrytu z poselstw w Warszawie, a także Wiedniu, Berlinie, Dreźnie i Petersburgu. Autorka podkreśla duże zainteresowanie dworu hiszpańskiego problematyką polską, spowodowane najpierw perspektywą objęcia w niej władzy przez Wetlinów saskich, spokrewnionych z hiszpańskimi Burbonami, a od 1792 r. obawą o zachowanie europejskiej równowagi sił po zajęciu ziem polskich przez mocarstwa rozbiorowe.
The Confederation of Targowica and the Second Partition of Poland in Accountsby Spanish Diplomats
The source base of thisarticle is composed of extant Spanish diplomatic correspondence. Analysingit, the author found that in 1791–1793 a large part of the information,albeit limited to politics and military issues, was forwarded to Madridby legacies in Warsaw, Vienna, Berlin, Dresden and St.Petersburg. Great emphasis is placed on the interest shown at the Spanishcourt for the Polish question; initially, this attitude was produced by aperspective of the assumption of power in Poland by the Saxon house of Wettin, related to the Spanish Bourbons, and from 1792 — by concernfor the preservation of a European balance of power after the partition ofPolish lands.
K. Zieliński
Funkcjonowanie żydowskich gmin wyznaniowych na Lubelszczyźnie w latach
1900–1918
Autor omawia organizację i działanie gmin żydowskich, ich źródła finansowania oraz wydatki wskazuje na duże zmiany w funkcjonowaniu gmin, mające miejsce w omawianym okresie, związane ze zmianami cywilizacyjnymi w obrębie społeczności żydowskich (powstanie nowoczesnych ruchów politycznych), a także dezorganizacją i zbiednieniem tych społeczności na skutek I wojny światowej. Podstawą artykułu są źródła zgromadzone w Archiwum Państwowym w Lublinie.
The Functioning of JewishKahals in the Lublin Region in 1900–1918
The author considers the organisation and activity of Jewish kahals, as well asthe sources of financing and expenses, indicating extensive changes intheir functioning during the period under examination, associated withcivilisational transformations within the Jewish community ( theemergence of modern political movements) as well as the disorganisation andimpoverishment of the kahals, caused by the events of the first world war.The article is based on sources amassed in the State Archive in Lublin
K. Groniowski
Seminarium Stefana Kieniewicza
Artykuł poświęcony jest seminarium historycznemu z XIX w. prowadzonemu od 1946 r. do lat osiemdziesiątych przez Profesora Stefana Kieniewicza (1907–1992). Przeszło przez nie, bez zagranicznych stypendystów, 245 osób. 178 uzyskało dyplom magistra, 47 doktorat. Pokazano skład uczestników, ich dalsze losy zawodowe oraz dorobek naukowy. Zasygnalizowano polityczny kontekst wydarzeń w środowisku naukowym. Wbrew wypowiadanym czasem opiniom autor uważa, że powstała szkoła naukowa preferująca określony warsztat badawczy. Wniosła ona istotny wkład zwłaszcza, ale nie tylko, do badań nad wiekiem XIX. Natomiast różne były postawy uczestników jak i też zainteresowania dominujące w późniejszej twórczości.
The Seminar of Prof. Stefan Kieniewicz
The article deals with the seminar onnineteenth–century history conducted from 1946 to the 1980s by ProfessorStefan Kieniewicz (1907–1992). Out of a total of 245 persons who attendedthe seminar (not counting foreign scholarship students), 178 receivedthe title of M.A., and 57 — the Ph. D. degree. The author discusses the composition of the participants, their further professional careers andscientific accomplishments. Mention is made of the political context of theevents which took place in the scientific milieu. Contrary tosometimes expressed opinions, he maintains that Prof. S. Kieniewicz hadcreated a school, which showed preference for a certain research workshopand made a great contribution especially, albeit not solely, to studies onthe nineteenth century. On the other hand, stands represented bythe participants of the seminar and the interests dominating in their laterworks tended to differ.
PRZEGLĄDY BADAŃ/RESEARCH REVUE
Ł. Niesiołowski–Spono
Stan badań nad historią i religią starożytnej Palestyny
Autor omówił rozwój badań naukowych, poświęconych dziejom starożytnym Żydów, w okresie od 2 połowy XIX w. Po czasy współczesne. Idąc za literaturą przedmiotu wskazał, że mimo niewątpliwego postępu wiedzy — wciąż istnieją kwestie trudne do jednoznacznej interpretacji. Są one związane przede wszystkim z badaniem chronologii powstania poszczególnych ksiąg Starego Testamentu, a także z przypadkami niezgodności przekazu biblijnego ze świadectwami innych źródeł, głównie archeologicznych, szczególnie wyraźnej kwestii zajęcia Palestyny przez Izraelitów.
The State of Research on theHistory and Religion of Ancient Palestine
The author discusses the development of scientific studies on ancient Jewishhistory, conducted from the second half of the nineteenth century up tothis day. Upon the basis of literature on the subject he indicates thatdespite the indubitable progress made by science, theinterpretation of certain question still remains ambiguous. These problemsare associated primarily with studies on the chronology of the origin ofselect books of the Old Testament as well as the discrepancy between theBible and the testimony provided by other sources, mainlyarchaeological, particularly as regards the capture of Palestine by theIsraelites.
J. M. Piskorski
Z nowszych badań nad historiografią Europy Środkowej i Wschodnie
Autor podkreślił duże zainteresowanie dziejami historiografii Europy Środkowej i Wschodniej we współczesnej nauce niemieckiej, omówił też ostanie publikacje wydane w Niemczech, a poświęcone tej dziedzinie. Wskazał na główne nurty tego zainteresowania: tradycyjny, datujący się od XIX w., koncentrujący się na wkładzie Niemców w cywilizację omawianego regionu (obecnie coraz słabszy) oraz krytyczny wobec niego nurt, powstały po II wojnie światowej, przykładający dalszą wagę do dorobku kulturalnego i gospodarczego narodów Europy Środkowej i Wschodniej. J. M. Piskorski przypomniał, że główne nurty historiografii niemieckiej mają odpowiedniki, powstałe pod ich wpływem, w nauce krajów omawianego regionu.
From Latest Studies on theHistoriography of Central and Eastern Europe, s.
The author stresses the great interest shown by contemporary Germanscience in the course ofhistoriography in Central and Eastern Europe, and discusses the latestpublications issued on this theme. The article indicates the main trends ofthe interest — traditional (today increasingly weak), dating from thenineteenth century and concentrating on the German contributionto civilisation in the region in question, and a current which emergedafter the second world war; critical towards its predecessor, it attachesmore importance to the cultural and economic accomplishments of EastEuropean nations. J. M. Piskorski recalled that the main trendsin German historiography have scientific counterparts, which appeared undertheir impact in countries of the titular part of Europe.
RECENZJE