Jacek Rzepka
Poleis członkowskie w polityce zagranicznej Związku Etolskiego w okresie
hellenistycznym, s. 157-180
Artykuł poświęcony jest uprawnieniom politycznym poleis wchodzących w skład Związku Etolskiego (III w. p.n.e.). Zdaniem autora uprawnienia te były znacznie szersze niż w przypadku względnie dobrze znanych demów Attyki i obejmowały prawa zwyczajowo przysługujące państwom niepodległym, w tym prawo do utrzymywania stosunków politycznych ze światem zewnętrznym bez pośrednictwa Związku, a także prawo nadawania swego obywatelstwa. To ostatnie jednak musiało być potwierdzone przez uchwałę Związku.
Poleis Members in the Foreign Policy of the Aetolian League during the Hellenistic Era, s. 157-180
The article discusses the political privileges of the poleis which participatred in the Aetolian League (third century B. C.). In the opinion of the author, those privileges were considerably wider than in the case of relativley well–known Attica, and encompassed rights customarily enjoyed by independent states, including the right to maintain political relations with the outside world without the mediation of the League and the right to grant citizenship. The latter privilege, however, had to be confirmed by a resolution passed by the League.
Hubert Ludat
Piastowie i Ekkehardynowie, s. 181-201
W artykule zaproponowano weryfikację głównych opinii dawniejszej historiografii odnoszących się do stosunków pomiędzy Słowianami a Niemcami w X i XI w. Autor wypowiada się przeciwko poglądowi o narodowym charakterze wzajemnych konfliktów. Nacisk kładzie na związki rodzinne, będące wyrazem sojuszu między władającymi Polską Piastami a margrabiami Miśni Ekkehardynami. Ingerencja cesarza Henryka II, naruszająca interesy obu stron, stała się podstawową przyczyną wojen z lat 1002–1018 między cesarstwem a Polską Bolesława Chrobrego.
The Piasts and the Ekkehardines, s. 181-201
A proposed verification of prime opinions voiced in older historiography about Slav–German relations during the tenth and eleventh centuries. The author opposes the view about the national character of mutual conflicts. Emphasis is placed on family relations, which expressed an alliance between the Piast rulers of Poland and the Ekkehardine margraves of Meissen. The intervention of Emperor Henry II, which impinged upon the interests of both sides, became the main cause of the wars waged in 1002–1019 by the Empire and Poland under Boles“aw the Brave.
Henryk Lulewicz
Zjazd w Rudnikach we wrześniu 1572 r., s. 203-219
Przedmiotem artykułu jest zjazd szlachty województw wileńskiego i trockiego, z udziałem większości dostojników litewskich, który odbył się krótko po śmierci króla Zygmunta Augusta. Szczególną uwagę autor poświęca propozycji, wysłanej z Rudnik do Moskwy, objęcia tronu Litwy i Polski przez Fiodora, syna cara Iwana IV Groźnego. Zdaniem autora kandydatury Fiodora nie traktowano na Litwie poważnie, a propozycję wysłano w celu skłonienia cara do pertraktacji i uniknięcia w ten sposób ataku rosyjskiego w czasie bezkrólewia. H. Lulewicz podkreślił znaczenie zjazdu rudnickiego w procesie kształtowania się tzw. konwokacji wileńskiej — specyficznej instytucji parlamentarnej na Litwie.
The Convention in Rudniki, September 1572, s. 203-219
The article examines the convention of the gentry of the voivodeships of Vilno and Troki, attended by the majority of Lithuanian dignitaries and held shortly after the death of King Zygmunt Augustus. Particular attention is paid to a proposal addressed to Moscow and offering the throne of Poland and Lithuania to Fiodor, son of Tsar Ivan IV the Terrible. In the opinion of the author, the candidature of Fiodor was not treated seriously in Lithuania, and the suggestion was sent in order to incline the Tsar towards negotiations and to avoid a Russian attack during the interregnum. H. Lulewicz underlined the significance of the Rudniki convention for the formation of the so–called Vilno convocation — a specific parliamentary institution in Lithuania.
Paweł Skibiński
Historia a świadomość narodowa. Próba analizy historiografii hiszpańskiej
drugiej połowy
XIX stulecia, s. 221-233
Autor podkreśla duże znaczenie myśli historycznej w procesie kształtowania się samoidentyfikacji narodowej Hiszpanów. Wskazuje na dwa główne nurty historiografii: konserwatywny, podkreślający znaczenie katolicyzmu w procesie powstania narodu hiszpańskiego, oraz liberalny, akcentujący tradycje samorządności, obecne zwłaszcza na szczeblu lokalnym w okresie średniowiecza. Równolegle do rozwoju historiografii hiszpańskiej, a poniekąd także w trakcie polemiki z nią, następował proces powstawania historiografii — a także świadomości narodowej w Katalonii oraz Kraju Basków.
History and National Consciousness. An Attempted Analysis of Spanish Historiography from the Second Half of the Nineteenth Century, s. 221-233
The author stresses the considerable importance of historical thought in the formation of Spanish national self–identification. He indicates two main currents in historiography: conservative, which emphasises the significance of Catholicism in the birth of the Spanish nation, and liberal, which accents traditions of self–government, especially at the local level during the Middle Ages. The development of Spanish historiography as well as the course of a polemic with it were accompanied by the parallel emergence of historiography and national consciousness in Catalonia and the Basque country.
Wiesław Caban
Losy żołnierzy powstania listopadowego wcielonych do armii carskiej, s.
235-245
Po klęsce powstania listopadowego (1831 r.), wbrew amnestii ogłoszonej przez cara Mikołaja I, znaczna liczba Polaków uczestników powstania została wcielona do armii rosyjskiej; część z nich skierowano przymusowo do walki z przeciwnikami Rosji na Kaukazie i Syberii. W artykule zestawiono sprzeczne źródła odnoszące się do tej kwestii. Opierając się m.in. na materiałach z archiwów rosyjskich, autor dowiódł, że akcja ta objęła dwadzieścia kilka tysięcy byłych powstańców, a więc znacznie mniej niż przyjmowano w dawniejszej literaturze przedmiotu. Wpłynęła na to m.in. opinia namiestnika Królestwa Polskiego, feldmarszałka Iwana Paskiewicza, który obawiał się ich negatywnego oddziaływania na żołnierzy rosyjskich.
The Fate of Soldiers of the November Uprising Drafted into the Tsarist Army, s. 235-245
In the wake of the defeat of the November Uprising (1831) a considerable number of insurgents were compulsorily drafted into the Russian army, contrary to an amnesty proclaimed by Tsar Nicholas I; some of them were forced to fight against the opponents of Russia in the Caucasus and Siberia. The article compares contradictory sources concerning the titular issue. By basing himself on, i. a. material obtained from Russian archives, the author proved that the campaign encompassed slightly more than 20 000 former insurgents and thus much less than was assumed in older literature on the subject. The reason lay in, i. a. the opinion expressed by Field Marshal Ivan Paskievitch, the Governor of the Kingdom of Poland, who feared the negative impact of Polish recruits upon Russian soldiers.
Krzysztof Madej
Przeobrażenia struktur i zadań spółdzielczości mieszkaniowej w latach
1956–1965, s. 247-265
Autor omawia zmiany zachodzące w spółdzielczości mieszkaniowej w Polsce, a także jej związki z organami władzy państwowej, w okresie od odtworzenia spółdzielczości po upadku reżimu stalinowskiego do zaniku jej autonomii, następującego wraz z umacnianiem się rządów ekipy Władysława Gomułki. Autor wskazał na fazy zaniku ruchu spółdzielczego: zdominowanie kierownictwa spółdzielni przez osoby związane z władzami (głównie przez członków partii komunistycznej), centralizację spółdzielczości mieszkaniowej i jej upodobnienie do organów administracji państwowej. Podstawą źródłową artykułu są akta Centralnego Związku Spółdzielni Budownictwa Mieszkaniowego przechowywane w Archiwum Akt Nowych w Warszawie.
The Transformation of the Structures and Tasks of Housing Cooperatives in 1956–1965, s. 247-265
The author considers the changes which occurred within the housing cooperative movement in Poland as well as its connections with organs of the state authorities, from the recreation of the movement after the collapse of the Stalinist regime to the disappearance of its autonomy due to a consolidation of the power wielded by the W“adys“aw Gomu“ka team. The article indicates consecutive phases in the waning of the cooperative movement: the domination of cooperatives by persons associated with the authorities (primarily members of the communist party) and the centralisation of cooperatives modelled on organs of state administration. The source basis of the study is composed of acts from the Central Union of Residential Building Cooperatives, kept in the Archive of New Acts in Warsaw.
MATERIAŁY/MATERIAL
Aiste Paliušyte
Artyści i rzemieślnicy na dworze Krzysztofa II Radziwiłła (1585–1640),
s. 267-273
Autorka wymienia znanych ze źródeł artystów i rzemieślników zatrudnianych przez Krzysztofa II Radziwiłła. Wskazuje na względnie dużą liczbę zamówień magnata na wyroby sztuki i rzemiosła, związaną z jego wysoką pozycją majątkową i społeczną, oraz na praktykę ściągania artystów z zagranicy. Artystów i rzemieślników zatrudniano do wykonania konkretnych prac, żaden z nich nie był utrzymywany przez Radziwiłła na stałe. A. Paliušyte?? podkreśla, że artyści i rzemieślnicy Krzysztofa II tworzyli według dość ścisłych wskazówek zleceniodawcy; nie mieli oni dużej swobody twórczej.
Artists and Craftsmen at the Court of Krzysztof II Radziwiłł (1586–1640), s. 267-273
The author lists artists and craftsmen employed by Krzysztof II Radziwiłł and known from assorted sources. She indicates the relatively large number of commissions made by the magnate, linked with his high social and financial rank, and the practice of inviting artists from abroad. Both the artists and the craftsmen were employed for the execution of concrete tasks, and not a single one was financed by Radziwiłł on a permanent basis. Emphasis is placed on the fact that the employees worked according to the rather rigid directives of their patron and did not enjoy unhampered creative liberty.
DYSKUSJE/DISCUSSIONS
Marian Wojciechowski
Nowy Pobóg? (na marginesie pracy Mirosława Dymarskiego, Stosunki wewnętrzne
wśród polskiego wychodźstwa politycznego i wojskowego we Francji i w Wielkiej
Brytanii 1939–1945, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław
1999, s. 456), s. 275-286
A New Pobóg? (on the margin of Mirosław Dymarski ís Stosunki wewnętrzne wśród polskiego wychodźstwa politycznego i wojskowego we Francji i w Wielkiej Brytanii 1939–1945 /Relations among Polish Political and Military Exiles in France and Great Britain 1939–1945/, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław 1999, 456 pp.), pp. 275-286
Recenzje, s. 287-309
Listy do redakcji, s. 311-312